Մանրամասն որոնում (արխիվ)
03.11.2024
 
Վրաստանի իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը մտադիր չէ չեղարկել «Օտարերկրյա գործակալների մասին» և «ԼԳԲՏ քարոզչությունն» արգելող օրենքները՝ հայտարարել է կուսակցության գործադիր քարտուղար Մամուկա Մդինարաձեն։ «Դրանք եվրոպական արժեքներ չեն։ Մենք ուրիշ Եվրոպա գիտենք, ուրիշ Եվրոպա ենք ուզում։ Վստահ եմ, որ պահպանողական ուժերը Եվրոպայում կարթնանան»,- ասել է քաղաքական գործիչը:               
 
Նորություններ » Ասպետն Իգ­դի­րից (Պան­թեո­նի «Եր­դի­կից» ջուր է հո­սում)

Ասպետն Իգ­դի­րից (Պան­թեո­նի «Եր­դի­կից» ջուր է հո­սում)

Ասպետն Իգ­դի­րից (Պան­թեո­նի «Եր­դի­կից» ջուր է հո­սում)
20.03.2020 | 01:43
«Նա­խըն­թաց դա­րի հայ կեր­պար­վես­տի պատ­մու­թյան է­ջե­րում իր հաս­տա­տուն տեղն է գրա­վում ՀԽՍՀ ժո­ղովր­դա­կան նկա­րիչ (1963), պե­տա­կան մր­ցա­նա­կի դափ­նե­կիր (1985), «Մես­րոպ Մաշ­տոց» և «Սուրբ Սա­հակ-Սուրբ Մես­րոպ» շքան­շան­նե­րի աս­պետ (2001 և 2004), Երևա­նի պատ­վա­վոր քա­ղա­քա­ցի (2001) ԷԴՈՒԱՐԴ Ի­ՍԱ­ԲԵ­ԿՅԱ­ՆԸ, ո­րը ծն­վել է 1914 թ. նո­յեմ­բե­րի 8-ին, Երևա­նի նա­հան­գի Սուր­մա­լու գա­վա­ռի Իգ­դիր քա­ղա­քում։
Ա­րա­րատ Ա­ՂԱ­ՍՅԱՆ
ՀՀ ԳԱԱ ար­վես­տի ինս­տի­տու­տի տնօ­րեն
ԵՐԿ­ՐԻ ԲՆԱ­ԿԻ­ՉԸ
Նա հզոր վր­ձի­նը եր­բեմն վայր էր դնում և ձեռքն էր առ­նում բե­ղուն ու ինք­նա­տիպ գրի­չը։ Վերց­նում էր գրի­չը, գրում իր խս­տա­կյաց գե­ղա­գի­տու­թյան պա­հանջ­նե­րը բա­վա­րա­րող գոր­ծիչ­նե­րի մա­սին։ Գրել է հոդ­ված­ներ և խո­հագ­րու­թյուն­ներ։ Նրա գր­չով յու­րո­վի պատ­կե­րագր­վե­ցին Եր­վանդ Քո­չարն ու Լա­դո Գու­դիաշ­վի­լին, Ա­լեք­սանդր Բաժ­բեուկ-Մե­լի­քյա­նը, Հա­կոբ Կո­ջո­յա­նը և մեծ սե­րը` կո­թո­ղա­յին ար­ձա­կա­գիր Ակ­սել Բա­կուն­ցը։ Ի՞նչն էր գրա­վել Բա­կուն­ցի գրա­կա­նու­թյու­նում Ի­սա­բե­կյա­նին, ա­ռա­ջին հա­յաց­քից դժ­վար է ա­սել։ Գու­ցե բա­կուն­ցյան լեռ­նա­յին աղ­բյու­րի պես սառ­նո­րակ և ամ­ռան տա­պին հան­կար­ծա­հաս պայ­թած կայ­ծա­կի նման շլա­ցու­ցիչ լե­զու՞ն։ Բա­կունցն ար­ծա­թե տո­ղեր էր քա­րագ­րում, ո­րոնք չա­փա­զանց նկա­րա­գեղ էին։
Ի­սա­բե­կյանն ա­սես քայ­լում էր Բա­կուն­ցի բա­ցած լեռ­նա­յին ա­րա­հե­տով, նա գրում էր բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­ներ, սա­կայն չէր հրա­պա­րա­կում, գրում էր ինքն իր հա­մար, հա­վա­նա­բար որ­պես պա­րապ վախ­տի խա­ղա­լիք։ 2009-ին լույս ըն­ծայ­վեց նկար­չի ա­նա­վարտ «Իգ­դիր» ինք­նա­կեն­սագ­րա­կան վե­պը։ Դա ձոն էր ծնն­դա­վայր քա­ղա­քին։ Դա ձոն էր Էրգ­րին։ «Իգ­դի­րը» ա­րագ սպառ­վեց, զի գե­ղա­կերտ էր նրա լե­զուն, և թանկ էր նրա պա­տու­մը։
Երկ­նա­վո­րը շռայլ էր Է­դուարդ Ի­սա­բե­կյա­նի հան­դեպ։ Տա­ղան­դա­վոր նկա­րիչ էր նա, շնոր­հա­լի գրող և ան­զու­գա­կան գոր­ծիչ։ Հա­յաս­տա­նի ազ­գա­յին պատ­կե­րաս­րա­հի պատ­մու­թյան տա­րեգր­քում ա­ռանձ­նա­նում է նրա ա­նու­նը։ Ղե­կա­վա­րել է երկ­րի գլ­խա­վոր կեր­պար­վես­տա­յին հաս­տա­տու­թյու­նը 1967-1986 թվա­կան­նե­րին, ինչ­պես որ նկա­րում և գրում էր, այ­սինքն, զուսպ ա­ռա­քե­լա­կա­նու­թյամբ։ Նրա օ­րոք էա­պես հարս­տա­ցան պե­տա­կան (այժմ` ազ­գա­յին) պատ­կե­րաս­րա­հի ֆոն­դե­րը և պա­հոց­նե­րը, պատ­կե­րաս­րա­հի մաս­նա­ճյու­ղե­րը բաց­վե­ցին Գյում­րիում և Վա­նա­ձո­րում, Հրազ­դա­նում և Մար­տու­նիում, Ե­ղեգ­նա­ձո­րում և Ջեր­մու­կում, նաև Հայ­րա­պե­տա­կան ա­թո­ռա­նիստ քա­ղաք Էջ­միած­նում։ Այդ տա­րի­նե­րին (առ­հա­սա­րակ իր ողջ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կյան­քում) նա չպճն­վեց տիտ­ղո­սա­կիր չի­նով­նի­կի հան­դեր­ձան­քով, ա­մե­նուր և ա­մեն օր Է­դուարդ Ի­սա­բե­կյա­նի խոսքն ու գոր­ծը բա­զալ­տի նման կարծր էր, սա­կայն կե­նա­րար էր իր շի­տա­կու­թյամբ։
Վե­րա­ցա­կան ար­վես­տի կամ վե­րա­ցա­պաշ­տու­թյան հիմ­նա­դիր Վա­սի­լի Կան­դինս­կու ար­վես­տը (1866-1944) ար­գել­ված էր և՛ ֆա­շիս­տա­կան Գեր­մա­նիա­յում, և՛ կո­մու­նիս­տա­կան ՍՍՀՄ-ում։ Նա խախ­տեց իր ապ­րած ժա­մա­նա­կի կա­ղա­պար­նե­րը` գրե­լով «Հոգևո­րի մա­սին ար­վես­տում» խո­րու­թյամբ, նո­րա­րա­րու­թյամբ և անս­պա­սե­լիու­թյամբ գրե­թե դա­րա­կազ­միկ եր­կը։ Նրա գե­րինք­նա­տիպ գոր­ծերն այ­րում էին Գեր­մա­նիա­յում, բան­տար­կում էին ՍՍՀՄ-ում։ 1930-ի վեր­ջին տա­րի­նե­րին Մոսկ­վա­յի թլ­պատ­ված և հո­գե­զուրկ կա­ռա­վա­րիչ­նե­րը Վա­սի­լի Կան­դինս­կու ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը դուրս բե­րե­ցին պա­հոց­նե­րից և բաշ­խե­ցին հան­րա­պե­տու­թյուն­նե­րի միջև, աչ­քից հե­ռու։ Վրաս­տա­նին «նվի­րա­բեր­վեց» 3 նկար, Հա­յաս­տա­նին ըն­դա­մե­նը մե­կը։ Կայս­րու­թյան տար­բեր մայ­րա­քա­ղաք­նե­րի կեր­պար­վես­տա­յին պա­հոց­նե­րում Կան­դինս­կու գլուխ­գոր­ծոց­նե­րը հան­դարտ փո­շոտ­վում էին, պատ­վում էին խո­նա­վու­թյան բա­ցիլ­նե­րով և խո­հե­մա­բար սպա­սում լույս աշ­խարհ գա­լուն։ Մշ­տա­պես կի­սով չափ կա­պի­տա­լիս­տա­կան հան­րա­պե­տու­թյուն Վրաս­տա­նի նախ­կի­նում փո­խար­քա­յա­կան նս­տա­վայր Թբի­լի­սիում Կան­դինս­կու նկար­նե­րը լույ­սի ե­րես տե­սան, ներ­կա­յաց­վե­ցին ա­պա­խոր­հր­դայ­նա­ցող հա­սա­րա­կու­թյա­նը 1990-ին, այն էլ ռու­սա­կան ար­վես­տին նվիր­ված ցու­ցա­հան­դե­սում։ Այլ քա­ղաք­նե­րում այս զար­մա­նա­լի նո­րա­րա­րը դեռ փա­կի տակ էր։
Բրեժնևյան հո­գե­կե­ղե­քիչ լճաց­ման տա­րի­նե­րին Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան պատ­կե­րաս­րա­հի ռու­սա­կան ար­վես­տի բաժ­նում ան­թա­քույց ցու­ցադր­վում էր Վա­սի­լի Կան­դինս­կու «Արևե­լյան սյուիտ» նշա­նա­վոր աշ­խա­տան­քը։
Ցու­ցադր­վում էր պատ­կե­րաս­րա­հի տնօ­րեն Է­դուարդ Ի­սա­բե­կյա­նի գի­տու­թյամբ և օրհ­նու­թյամբ։
ԵՐԿ­ՐԻ ՆԿԱ­ՐԻ­ՉԸ
Հետևենք տիար Ա­րա­րատ Ա­ղա­սյա­նի բնու­թագ­րիչ տո­ղե­րին. «Ի­սա­բե­կյա­նի լա­վա­գույն աշ­խա­տանք­նե­րը բնո­րոշ­վում են կոմ­պո­զի­ցիոն բարդ ու դի­նա­միկ կա­ռուց­ված­քով, գույ­նե­րի թար­մու­թյամբ ու հյու­թե­ղու­թյամբ, ներ­կա­շեր­տի` վրձ­նա­հետ­քե­րի ու քս­վածք­նե­րի խտու­թյամբ և շո­շա­փե­լի թանձ­րու­թյամբ, պիրկ ու պլաս­տիկ ուր­վագ­ծե­րի էք­սպ­րե­սիվ ու­ժով։
Թե­պետ նկար­չին լայն ճա­նա­չում բե­րած, իր կեն­դա­նու­թյան օ­րոք նրան «դա­սա­կա­նաց­րած» գրե­թե բո­լոր աշ­խա­տանք­նե­րը թե­մա­տիկ հո­րին­վածք­ներ են` ռազ­ման­կար­ներ, ա­ռաս­պե­լա­կան, պատ­մա­կան ու պատ­մա-հե­ղա­փո­խա­կան բո­վան­դա­կու­թյամբ մե­ծա­չափ, հա­ճախ բազ­մա­ֆի­գուր կտավ­ներ, միևնույն ժա­մա­նակ նրա ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ժա­ռան­գու­թյան մեջ ծան­րակ­շիռ տեղ են զբա­ղեց­նում նաև նկար­չա­կան այլ տե­սակ­նե­րին ու ժան­րե­րին պատ­կա­նող գոր­ծեր` կեն­ցա­ղա­յին ա­ռօ­րյա պատ­կեր­ներ և բնու­թյան տե­սա­րան­ներ, դի­ման­կար­ներ ու նա­տյուր­մորտ­ներ, կա­նա­ցի մերկ ու կի­սա­մերկ ֆի­գուր­ներ, ձիե­րի ու ձիա­վոր­նե­րի կեր­պար­ներ, այ­լա­բա­նա­կան ու փո­խա­բե­րա­կան ի­մաստ­ներ կրող աշ­խա­տանք­ներ, գրա­կան եր­կե­րի` պատ­մա­վե­պե­րի ու պոեմ­նե­րի գրա­ֆի­կա­կան ձևա­վո­րում­ներ...»։
Ակ­սել Բա­կուն­ցին նա անդ­րա­դար­ձել է 1960-ին։ Դա գրո­ղի հետ­մա­հու ա­ռա­ջին դի­ման­կարն է։ Գրո­ղը դիր­քով հաղ­թա­կան է, ինչ­պես որ հաղ­թա­կան-հա­վեր­ժա­կան են նրա թի­կուն­քում պատ­կեր­ված լեռ­նաշ­խար­հը և բնա­կա­վայ­րը, ո­րոնք ա­սես ձու­լա­ծո են, քնա­րա­կան շն­չով ար­ված ար­ծա­թեոս­կյա տո­նե­րով հա­գե­ցած պատ­կե­րա­քան­դակ են։ Բա­կուն­ցը մտազ­բաղ է, թի­կուն­քի հզոր հայ­րե­նի ե­զերքն ան­գամ ան­զոր է ի­րա­կա­նու­թյան ո­րո­գայթ­նե­րի դեմ, նա սպա­սում է իր դա­տավճ­ռին։ Ա­ռա­ջին պլա­նում հա­զիվ նշ­մա­րե­լի է կու­ժը վերց­նող կնոջ կեր­պա­րը, ո­րը հա­վեր­ժու­թյան ձոն է երկ­րին, կանց­նի, կհե­ռա­նա ա­դա­մոր­դի Ակ­սե­լը, կանց­նեն-կհե­ռա­նան շա­տե­րը, կմ­նան լեռ­նե­րը, բնա­կա­վայ­րը և նրանց բնա­կիչ­նե­րը։
1956-ին Ի­սա­բե­կյա­նը նկա­րել է իր նշա­նա­վոր գոր­ծե­րից մե­կը` «Պա­տա­նի Դա­վի­թը»։ Վա­յել­չա­կազմ, գե­ղա­դեմ Դավ­թի ոտ­քե­րի առջև խա­ղաղ նս­տել է ու­լի­կը, նրա հրա­մա­նին պատ­րաստ կանգ­նած է վագ­րը։ Թի­կուն­քում հայ­կա­կան լեռ­նաշ­խարհն է։ Մի՞­թե նա Սա­սուն­ցի Դավ­թի պա­տա­նե­կան հա­սա­կում չի պատ­կե­րել Ա­րա Գե­ղե­ցի­կին, ո­րը նույն­պես հայ ազն­վա­զարմ ցե­ղի և հա­յոց պե­տա­կան տան պա­հա­պանն էր և զին­վո­րը։
Պատ­մա-հայ­րե­նա­կան, պատ­մա-դի­ցա­բա­նա­կան, ա­ռաս­պե­լա­կան և պատ­մա-հե­ղա­փո­խա­կան թե­մա­նե­րը գե­րիշ­խող են նրա ար­վես­տում։ Սա­կայն մեկ այլ գե­րիշ­խա­նու­թյուն էլ կա Ի­սա­բե­կյա­նի աշ­խար­հում` մեր­կան­դամ կա­նայք, մերկ կա­նայք, լվացք ա­նող և այ­գում հան­գս­տա­ցող, Սևա­նի ա­փին հան­գր­վա­նած, հար­դար­վող և լո­գանք ըն­դու­նող կա­նայք։ Ա­մե­նուր նրանք լիա­ռա­տո­րեն կա­նա­ցի են, սա­կայն բնավ կր­քա­հա­րույց չեն։ Ի­սա­բե­կյա­նը վրձ­նել է հայ ազն­վա­զարմ կնո­ջը, ըստ էու­թյան, ստեղ­ծել է ա­ռաս­պե­լա­կան Ծո­վի­նա­րի և Նվար­դի, պատ­մա­կան Փա­ռան­ձեմ թա­գու­հու և Այ­ծեմ­նի­կի հա­վա­քա­կան կեր­պա­րը։ Ինչ­պի­սի՜ ինք­նամ­փոփ վե­հու­թյուն կա այս մո­րե­մերկ կա­նանց մեջ։ Նրանց մար­մի­նը հան­դերձն է նրանց։
ՎԵՐՋ­ՆԱ­ԳԻՐ
Նկա­րիչն ու գոր­ծի­չը լքեց մեր մե­ղա­վոր աշ­խար­հը 2007-ին և թաղ­վեց Կո­մի­տա­սի ան­վան պան­թեո­նում, հա­յոց երևե­լի­նե­րի կող­քին։ 2013-ին «Հայ արթ» մշա­կու­թա­յին կենտ­րո­նի սրահ­նե­րից մե­կում հիմ­նադր­վեց «Է­դուարդ Ի­սա­բե­կյան» մշ­տա­գոր­ծող ցու­ցաս­րա­հը, 28 ըն­տիր աշ­խա­տանք քա­ղա­քին նվի­րեց որ­դին` ՀՀ ար­վես­տի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ Ա­րամ Ի­սա­բե­կյա­նը։ Ժա­մա­նակ անց պարզ­վեց, որ ցու­ցաս­րա­հը կա­րոտ է նո­րոգ­ման։ Այժմ վի­ճակն այս­տեղ ա­ղե­տա­լի է, անձրևաջ­րերն ու հալ­չող ձյու­նը թա­փան­ցում են ցու­ցաս­րահ, ա­ռաս­տա­ղի բե­տո­նե հե­ծան­նե­րից մե­կը ճեղք­վել է։ Ա­վե­լորդ խո­նա­վու­թյան և անհ­րա­ժեշտ ջեր­մու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան պատ­ճա­ռով ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի կյանքն է վտանգ­ված։ 2020-ի սկզ­բին Երևա­նի փոխ­քա­ղա­քա­պետ Վի­րա­բյա­նը, անդ­րա­դառ­նա­լով բազ­մա­թիվ ա­հա­զան­գե­րին, խոս­տա­ցավ 6-7 ա­միս անց հիմ­նա­նո­րո­գել ցու­ցաս­րա­հը։
Բայց ին­չու՞ ոչ ան­հա­պաղ, ոչ հենց այ­սօր։ Եվ ին­չու է այս խն­դի­րը խնամ­քով շր­ջան­ցում մայ­րա­քա­ղա­քի ա­վա­գա­նին։ Ո՛չ հարևան Վրաս­տա­նում, ո՛չ էլ ոչ բա­րով դր­կից Ադր­բե­ջա­նում չկա նման վայ­րագ վե­րա­բեր­մունք մշա­կու­թա­յին ար­ժեք­նե­րի հան­դեպ։ Միով բա­նիվ` գեթ 1 ա­միս ինք­նազ­սպ­վեք, Հայկ Մա­րու­թյան և այլ մայ­րա­քա­ղա­քա­յին պաշ­տո­նա­տար­ներ, ինք­նազ­սպ­վեք, չե­ղար­կեք ձեր բա­րո­յա­զուրկ պարգևավ­ճար­նե­րը և հիմ­նա­նո­րո­գեք «Է­դուարդ Ի­սա­բե­կյան» ցու­ցաս­րա­հը։ Կամ էլ այն ի տնօ­րի­նում հանձ­նեք ՅՈՒ­ՆԵՍ­ԿՕ-ին և ցու­ցաս­րա­հի տա­րած­քում սունկ ա­ճեց­րեք։ Հա­վա­տաց­նում եմ, շա­հա­վետ բիզ­նես է։
Վրեժ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱՆ
Դիտվել է՝ 7149

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Այդ միջոցառումը կարող էր տեղի չունենալ Ադրբեջանում

Այդ միջոցառումը կարող էր տեղի չունենալ Ադրբեջանում

Նոյեմբերի կեսերին Ադրբեջանում տեղի է ունենալու ՄԱԿ կլիմայական մեծ խորհրդաժողովը, որը հայտնի է COP29 անունով։ Այդ միջոցառումը Ադրբեջանի համար կարևոր է մի քանի առումներով՝ երկրի միջազգային հեղինակության բարձրացումից մինչև Արցախում իրականացված ցեղասպանության միջազգային անուղղակի լեգիտիմացում։

Սոցցանցային գրառումներ

Այսպես է Սինգապուրը երկիր դարձել
Այսպես է Սինգապուրը երկիր դարձել

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Մեր կյան­քի հի­մերն ան­դունդ­ներն ըն­կան
Մեր կյան­քի հի­մերն ան­դունդ­ներն ըն­կան

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

«Ծո­վից ծով» Հա­յաս­տան խոս­տա­ցող իշ­խա­նա­վորն ու ծա­րավ հայը
«Ծո­վից ծով» Հա­յաս­տան խոս­տա­ցող իշ­խա­նա­վորն ու ծա­րավ հայը
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.